مقاومت های متغیر
مقاومت های متغیر
مقاومت های متغیر قابل تنظیم عبارتند از:1- پتانسیومتر 2- رئوستا 3-مولتی ترن 4-ولوم
پتانسیومتر (Potentiometer):
پتانسیومتر از یک المان مقاومتی دوار که درون محفظه ای قرار گرفته ، تشکیل شده است .
این المان مقاومتی ممکن است به صورت سیمی ، لایه ای و یا کربنی باشد . دو ترمینال به دو انتهای این المان مقاومتی متصل است که مقدار مقاومت بین
این دو ترمینال همواره ثابت و برابر مقدار اهمی المان مقاومتی است .
بین این دو ترمینال ، یک ترمینال دیگر وجود دارد که به یک کنتاکت متحرک متصل است و این کنتاکت متحرک می تواند بر روی المان مقاومتی حرکت کند و
سبب تغییر مقاومت بین ترمینال وسط و هر یک از ترمینال های کناری گردد .
برای حرکت کنتاکت متحرک بر روی المان مقاومتی ، انتهای المان مقاومتی را به یک ولوم و یا به یک صفحه شیاردرا که توسط پیچ گوشتی قابل حرکت است
متصل می کنند .
تغییر مقاومت
تغییر مقاومت بین ترمینال وسط و یکی از ترمینال های کناری می تواند نسبت به چرخش ولوم و یا صفحه شیاردار ، خطی و یا غیر خطی باشد که بر این
اساس پتانسیومتر را خطی و یا غیر خطی می نامند .
در یک پتانسیومتر خطی به ازای تغییرات یکسان ولوم و یا صفحه شیاردار ، تغییرات مقدار مقاومت بین ترمینال وسط و هر یک از ترمینال های کناری یکسان
خواهد بود .
مثال:
به عنوان مثال در یک پتانسیومتر خطی اگر به ازای چرخش ولوم پتانسیومتر از ۰ درجه تا ۹۰ درجه ، مقاومت بین ترمینال وسط و یکی از ترمینال های کناری
از۰Ω به kΩ افزایش یابد ، در صورتی که ولوم پتانسیومتر از ۹۰ درجه تا ۱۸۰ درجه چرخانده شود مقاومت بین آن دو ترمینال از ۱kΩ به ۲kΩ افزایش خواهد
یافت .
معمولا مقدار مقاومت بین ترمینال های کناری پتانسیومتر و یا به عبارتی مقدار اهمی المان مقاومتی پتانسیومتر را بر روی آن می نویسند که اگر این مقدار
با حرف B شروع شود نشان دهنده خطی بودن پتانسیومتر است.
حرف A:
اگر این مقدار با حرف A شروع شود نشان دهنده این خواهد بود که پتانسیومتر ما یک پتانسیومتر غیر خطی است یعنی به ازای تغییرات یکسان ولوم و یا
صفحه شیاردار ، تغییرات مقاومت بین ترمینال متحرک و هر یک از ترمینال های ثابت یکسان نخواهد بود بلکه این تغییرات به صورت غیر خطی خواهد بود و یا
به عبارتی منحنی تغییرات مقاومت بین ترمینال های ثابت و متحرک نسبت به چرخش کنتاکت متحرک ، غیر خطی خواهد بود پتانسیومتر بیشتر به منظور
تقسیم ولتاژ در مدارات مورد استفاده قرار می گیرد.
رئوستا:
رئوستا همان پتانسیومتر است با یک تفاوت کوچک و آن این است که در رئوستا یکی از ترمینال های ثابت مورد استفاده قرار نگرفته و آزاد می ماند . به
عبارتی رئوستا از یک المان مقاومتی ، یک کنتاکت متحرک و یک کنتاکت ثابت تشکیل شده است . رئوستا در مدارات به منظور تغییر جریان به کار می رود .
مقاومت های وابسته (تابع) به مقاومت هایی گفته می شود که مقدار آنها به عوامل مختلفی مانند حرارت ، نور ، ولتاژ و غیره بستگی دارد.
این مقاومت ها عبارتند از:
- مقاومت های تابع حرارت
- مقاومت های تابع نور
- مقاومت های تابع ولتاژ
- مقاومت های تابع میدان مغناطیسی
مقاومت های تابع حرارت:
مقدار اهم این نوع از مقاومت ها تابع حرارت است یعنی در اثر تغییر دما ، مقدار مقاومت آنها نیز تغییر می کند .
به این نوع از مقاومت ها TDR نیز می گویند TDR از حروف اول کلمات عبارت Temperature Dependent Resistor به معنای مقاومت تابع حرارت گرفته شده
است.
همچنین نام دیگر این مقاومت ها ترمیستور ( Thermistor ) می باشد که این واژه نیز از عبارت Thermally Sensitive Resistor به معنای مقاومت حساس
نسبت به حرارت گرفته شده است.
ترمیستورها در دو نوع ساخته می شوند که این دو نوع عبارتند از :
الف) ترمیستور با ضریب حرارتی مثبت (PTC):
مقدار اهم این نوع از مقاومت ها با افزایش دما ، افزایش می یابد . مقدار اهم مقاومت های PTC را در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد بیان می کنند . همچنین علاوه بر این مقدار ، دمایی را که در آن مقاومت PTC دو برابر می شود ، قید می کنند . به این دما ، دمای سوئیچ می گویند .
در ضمن واژه PTC از حروف اول کلمات عبارت Positive Temperature Coefficient به معنای ضریب حرارتی مثبت گرفته شده است.
ب) ترمیستور با ضریب حرارتی منفی (NTC):
مقدار اهم مقاومت های NTC با افزایش دما ، کاهش می یابد . در اینجا نیز واژه NTC از حروف اول کلمات عبارت Negative Temperature Coefficient به
معنای ضریب حرارتی منفی گرفته شده است .
مقاومت های تابع نور:
مقدار مقاومت این نوع از مقاومت ها به شدت نور تابیده شده به سطح مقاومت بستگی دارد . این مقاومت ها در فضای تاریک دارای مقاومت خیلی زیاد (در
حد مگا اهم) و در روشنایی دارای مقاومت کم (در حد کیلو اهم و یا اهم) می باشند .
به این مقاومت ها فتورزیستور و همچنین LDR نیز می گویند LDR .از حروف اول کلمات عبارت Light Resistor Dependent به معنای مقاومت تابع نور گرفته
شده است.
برای اینکه نور بر روی المان مقاومتی فتورزیستور اثر گذارد ، سطح ظاهری آن را با شیشه و یا پلاستیک شفاف می پوشانند . از این مقاومت ها در مدارات
الکترونیکی به عنوان تشخیص دهنده نور ( نورسنج ) استفاده می شود .
مقاومت های تابع ولتاژ:
مقدار اهم این نوع از مقاومت ها با ولتاژ رابطه معکوس دارد . یعنی با افزایش ولتاژ ، مقدار اهم آن ها کاهش می یابد . به این نوع از مقاومت ها واریستور ( Varistor) و همچنین VDR نیز می گویند.
VDR از حروف اول کلمات عبارت Voltage Dependent Resistor به معنای مقاومت تابع ولتاژ گرفته شده است. نکته قابل توجه در مورد واریستورها این است
که واریستورها به پلاریته ولتاژ اعمال شده وابسته نیستند که این خود مزیتی برای این نوع مقاومت ها محسوب می شود زیرا برای استفاده در مدارات AC
بسیار مناسب هستند .
اولین دیدگاه را ثبت کنید